Kościół staroobrzędowców Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Stał i stoi w samym centrum miasta. Przygotowano dla niego dramatyczny los, z jego istnieniem wiąże się pouczająca historia. Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny nie powstał od razu i nie w miejscu, w którym obecnie stoi.
Według opowieści dawnych ludzi, którzy słyszeli to od swoich dziadków, pradziadków, kaplica staroobrzędowców, podobnie jak turecki meczet, istniała w osadzie Wilkowo od końca XVIII wieku. Miejsce, w którym stała pierwsza cerkiew zaginęło, ale fundamenty meczetu odkryto na miejscu przeznaczonym pod budowę Pałacu Rybackiego na przełomie lat 50. i 60. XX wieku.
Około 1790 r. w jednej z uliczek w centralnej części osady wybrukowano sagę i wybudowano drewnianą kaplicę pod wezwaniem Wstawiennictwa Najświętszej Bogurodzicy. W tym czasie w Wilkowie istniał już Kościół Prawosławny Wstawiennictwa, w którym modlili się Kozacy. Jednak ta sama nazwa została wybrana przez staroobrzędowców dla ich kaplicy. Wiadomo, że spłonął i był kilkakrotnie odnawiany (1849, 1853). Ostatecznie zgromadzenie wyznawców staroobrzędowców postanowiło zbudować nowy stołeczny kościół. Oczywiście budowa takiej konstrukcji wymagała czasu i pieniędzy. Dlatego posłuszni potrzebie otworzyli tymczasowy dom modlitwy („kaplica”).
Do naszych czasów zachowało się niewielkie pustkowia w alejce naprzeciwko gimnazjum nr 2, zwane „modlitwą”. Jej nazwa związana jest z tym tymczasowym schronieniem religijnym staroobrzędowców.
Starożytni twierdzą, że nowy kościół został ukończony w latach 1854 - 1855, XIX-wieczny historyk podaje datę i nazywa rok otwarcia struktury kapitalnej 1857.
Uzupełnia też informację: okazuje się, że z rozkazu gubernatora miasta Tulczi dąb został sprowadzony do budowy z ok. godz. Latająca świątynia została poświęcona przez Arkady Vasluis-kiy. Wezwali do modlitwy uderzając w kamban (żeliwną deskę) pałką (pałką). Dzisiejszy regent cerkwi Wasilij Eremeevich Karasev przypomina, że przed jego zamknięciem na początku lat 60-tych. XX wiek Bilo i kamban służyły do codziennych nabożeństw i pogrzebów.
Po zamknięciu centralnej cerkwi ikony i sprzęty kościelne zostały przeniesione do cerkwi Nikolskiej (wyspowej), a później na jej dzwonnicy znalazły nazwany bit i tablicę, w którą uderzały.
Przez jakiś czas po zakończeniu budowy, „około 20 lat”, bożonarodzeniowy kościół staroobrzędowców nie posiadał dzwonnicy. Zwieńczony był „ośmiokątem” (dużą kopułą), której wysokość sięgała 16-18 m. Lokalny historyk G.P. Bakhtalovsky wymienia datę budowy dzwonnicy. To jest rok 1873. Jego wysokość to 16 sążni (32 m). Było 6 dzwonów, w tym 100-funtowy, który został podniesiony do dzwonnicy nieco później - na początku lat 80. XIX wieku. Posiada unikalny napis, którego fragment jest tu reprodukowany: „Ten dzwon Besarabii okręgu Izmail został odlany we wsi Wilków do staroobrzędowego kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (...) na znak sympatii dla przyłączenia regionu Dunaju do ogromnej rosyjskiej potęgi chronionej przez Boga…”.
Na początku 1901 r. kościół ogrodzono odlewanym ażurowym ogrodzeniem. W 1962 roku z rozkazu oficjalnego rządu kościół został zamknięty. Ostatnie nabożeństwo w świątyni odbyło się 26 września wskazanego roku.
Najpierw lokal został przekazany RybKOOPowi jako magazyn, potem dołączono do niego mały dziecięcy klub szachowy, potem próbowano zorganizować plac zabaw na terenie kościoła i przywieźli huśtawkę. Ale cmentarz nagle stracił zielony trawnik, drzewa wyschły, a poczucie opuszczenia stało się dominujące. W lokalu znalazły schronienie dziwne, przeważnie pijane osobistości. W końcu doszło do pożaru – główna część budynku kościoła spłonęła w lutym 1980 roku.
Wraz z początkiem pierestrojki wojujący ateizm zaczął słabnąć, aw 1990 r. grupa inicjatywna parafian pod przewodnictwem Siemiona Denisowicza Własenko wystąpiła do rady miejskiej o zgodę na odbudowę cerkwi. Udzielono pozwolenia. Większość środków zebranych na odbudowę kościoła Narodzenia Najświętszej Marii Panny stanowiły prywatne dobrowolne darowizny; lokalne przedsiębiorstwa pomagały pieniędzmi i materiałami, administracja lokalna i powiatowa nie ustępowała.
Oficjalnym konsultantem budowlanym był Kijowski Instytut Urbanistyki. Rachunkowość i kontrola środków prowadzona była przez wybrane osoby. Pracowali „z całym światem” iz wielkim zapałem. Kościół przeżył swoje drugie narodziny 12 września 1993 roku. W jej otwarciu uczestniczył metropolita moskiewski i całej Rusi Alimpij, biskup kijowski i winnicki Savvaty. Arcykapłani Izmaila ks. Jan, Nowogród Ks. Leonid, sześciu księży, a wśród nich ks. Alexy (tymczasowy rektor cerkwi Narodzenia Pańskiego), ks. Merkury, rektor kościoła św. Mikołaja Cudotwórcy. Wraz z całonocnym czuwaniem w dniu 21 września 1993 r. rozpoczęło się stałe nabożeństwo w kościele.
Konta kościelne przechowują również następujące informacje. Od momentu budowy do dnia dzisiejszego tym kościołem kierował ks. Timofiej (Wasiliew), ks. Porfiry (Goncharov) i jego syn ks. Grzegorz, och Leonty, ks. Efimy, archiprezbiter ks. Jana, archiprezbitera ks. Maksym, archiprezbiter ks. Mojżesz. 21 października 1995 r. młody diakon ks. Sergiusz, który do dziś służy w kościele Narodzenia Najświętszej Bogurodzicy jako arcykapłan.